Mạng lưới buôn lậu dầu nhiên liệu thu về 1 tỷ đô la cho Iran và các đại diện của họ

Một mạng lưới buôn lậu dầu tinh vi mà một số chuyên gia cho rằng tạo ra ít nhất 1 tỷ USD mỗi năm cho Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này đã phát triển mạnh tại Iraq kể từ khi Thủ tướng Mohammed Shia al-Sudani nhậm chức vào năm 2022, theo năm nguồn tin tiết lộ với Reuters.

Hoạt động này lợi dụng chính sách của chính phủ Iraq, theo đó dầu nhiên liệu được phân bổ cho các nhà máy nhựa đường với giá được trợ cấp mạnh, liên quan đến mạng lưới các công ty, nhóm và cá nhân ở Iraq, Iran và các nước vùng Vịnh, theo năm nguồn tin và ba báo cáo tình báo phương Tây.

Trong kế hoạch này, từ 500.000 đến 750.000 tấn dầu nhiên liệu nặng (HFO), bao gồm cả dầu nhiên liệu có hàm lượng lưu huỳnh cao (HSFO) - tương đương 3,4 triệu đến 5 triệu thùng dầu - bị chuyển hướng từ các nhà máy mỗi tháng và xuất khẩu, chủ yếu sang châu Á, theo hai nguồn tin.

Quy mô buôn lậu dầu kể từ khi Sudani lên nắm quyền và sự tham gia của nhiều thực thể tại Iraq trong hoạt động thương mại bất hợp pháp này chưa từng được báo cáo trước đây.

Các quan chức Iran và Iraq không phản hồi các yêu cầu bình luận chi tiết về các phát hiện trong bài báo của Reuters.

Iran và ảnh hưởng tại Iraq

Iran coi nước láng giềng Iraq là "lá phổi kinh tế" và nắm giữ ảnh hưởng lớn về quân sự, chính trị và kinh tế thông qua các lực lượng dân quân Shi’ite và các đảng phái chính trị mà nước này hậu thuẫn. Tehran cũng sử dụng hệ thống ngân hàng của Iraq để tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ, theo các quan chức Iraq và Mỹ.

Các hoạt động buôn lậu dầu này diễn ra qua hai tuyến đường chính:

1. Pha trộn dầu nhiên liệu của Iran với dầu Iraq và gán mác hoàn toàn là sản phẩm của Iraq, giúp Tehran lách các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt của Mỹ.
2. Xuất khẩu dầu nhiên liệu vốn dành cho chương trình trợ cấp bằng giấy tờ giả để che giấu nguồn gốc của nó.

Lợi ích kinh tế và chính trị

Đối với Iran, việc gắn nhãn dầu nhiên liệu của mình là sản phẩm Iraq giúp bán được giá cao hơn. Đối với các lực lượng dân quân Iraq do Iran hậu thuẫn, lợi nhuận từ buôn lậu này được sử dụng để tài trợ cho các hoạt động của họ.

Ước tính, hai tuyến đường này mang lại từ 1 tỷ USD đến hơn 3 tỷ USD mỗi năm, theo ba nguồn tin.

Thách thức trong việc kiểm soát

Mặc dù chính quyền Mỹ đã gây áp lực lên các quan chức Iraq để ngăn chặn các hoạt động buôn lậu này, nhưng ảnh hưởng sâu rộng của Iran và sự phụ thuộc của các lãnh đạo Iraq vào các nhóm dân quân Shi’ite để duy trì quyền lực khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn.

Cách thức hoạt động của mạng lưới

• Các nhà máy nhựa đường bị cáo buộc khai khống nhu cầu dầu nhiên liệu hoặc thậm chí chỉ tồn tại trên giấy tờ để nhận được lượng dầu trợ cấp lớn hơn.
• Một công ty nhà nước, Công ty Công nghiệp Khai thác Mỏ, bị cáo buộc chịu sự kiểm soát của nhóm dân quân Asaib Ahl al-Haq (AAH) và bị sử dụng để xuất khẩu HSFO.
• Dầu nhiên liệu bị chuyển hướng được xuất khẩu qua cảng Basra với giấy tờ giả, hoặc pha trộn với dầu Iran để lách các lệnh trừng phạt.

Nỗ lực kiểm soát và bất cập

Chính phủ Sudani từng tăng giá dầu trợ cấp và giảm phân bổ cho các nhà máy nhựa đường, nhưng giá trợ cấp sau đó đã giảm dần, tạo điều kiện cho lợi nhuận buôn lậu tăng trở lại.

Kết luận

Buôn lậu dầu không chỉ gây thất thoát tài nguyên lớn cho Iraq mà còn làm gia tăng nguy cơ bị Mỹ áp lệnh trừng phạt, đồng thời làm nổi bật mức độ ảnh hưởng của Iran trong khu vực.

Theo Reuters